Najważniejsza Zofia to ta „zimna”. W tradycji ludowej towarzyszą jej trzej ogrodnicy i wyznaczają dni gwałtownego ochłodzenia w połowie maja. Dzień wspomnienia św. Zofii przyjęto za ostatni, w którym powinny zdarzać się wiosenne przymrozki. Do 15 maja wstrzymywano się z sadzeniem czy siewem roślin wrażliwych na niskie temperatury. Św. Zofia wzywana jest do ochrony upraw przed zimnem i przemarznięciem. Istnieją też przysłowia związane ze świętą:
„Dla świętej Zosi kłos się podnosi”,
„Na świętą Zofiję deszcz po polach bije”
Święte Zofie są dwie. Pierwsza, nazywana też Zofią z Rzymu ( i według tradycji jest „zimną Zośką”) Oraz druga Zofia, która jest bardziej znana, przedstawiana jest w towarzystwie trzech córek: Wiary, Nadziei i Miłości. Obie święte są często mylone i podobnie przedstawiane w sztuce sakralnej.
Źródło:„15 maja- św. Zofii”- Inga Kunysz (muzeumetnograficze.rzeszów.pl), „Różne oblicza Zośki”- Małgorzata Jaszczołt (ethnomuzeum.pl), „Trzej ogrodnicy i Zimna Zośka-kiedy są w 2023. Jakie mają znaczenie w uprawie roślin?
„Św. Zofia”- tempera jajowa na desce, 20 x 30 cm, 2023 r