Madonna i bociany

Chyba każdy pamięta okrzyk z klasyki kina polskiego: Uratowani jesteśmy!Bocian, patrz bocian!” A teraz już poważnie. Bocian to ptak o niezwykle bogatej symbolice. Zanim przejęła go religia chrześcijańska był ważnym ptakiem dla Słowian. Zaliczany do czczonych, świętych ptaków. Wraz z nastaniem chrześcijaństwa bociana zaczęto kojarzyć z przeciwnikiem szatana, uznano go za symbol Chrystusa. Bocian kojarzony był również z odnową życia, odradzaniem się przyrody. Wraz ze swoim przylotem sprowadzał wiosnę. Wierzono, że przynosi ze sobą klucze, które otwierają ziemię i uwalniają rośliny. Jego przylot wiązano z datą Zwiastowania Pańskiego, określanego w kulturze ludowej jako święto Matki Boskiej Roztwornej, Strumiennej, Ożywiającej. Tego dnia brzemienna Matka Ziemia miała rodzić rośliny. Z tej okazji wypiekano busłowe łapy ( busoł-bocian)- ciasto drożdżowe w kształcie bocianich łap. Kiedy narodził się bocian? Zgodnie z legendą pewnemu człowiekowi Bóg wręczył worek z gadami, aby ten wrzucił go do morza lub spalił. Bóg zabronił zaglądać człowiekowi do worka, niestety złamał on zakaz i wszystkie żmije i węże rozpęłzły się po ziemi. Za karę Bóg zamienił człowieka w bociana, aby zbierał i niszczył gady. W polskim wariancie tej legendy jest jeszcze wzmianka o tym, że ze wstydu za złamanie zakazu człowiekowi poczerwieniał nos i nogi. Pojawieniu się pierwszego bociana wiosną towarzyszą przeróżne wróżby. Najczęściej widok ptaka w locie ma zapewnić urodzajny rok, szczęście i zdrowie, a dla dziewcząt szybkie zamążpójście. Jeśli natomiast pierwszy wiosenny bociek siedzi lub stoi wróży to nieszczęśliwy i ciężki rok. Specjalnym szacunkiem objęte było również bocianie gniazdo. Każdy chciał zwabić bociana do siebie stawiając na stodole bądź domu stare brony lub koło. Bocianie gniazdo chroniło przed uderzeniem pioruna i pożarem. Dom, którego unikały bociany uznawano za przeklęty. Bocianów nie wolno było krzywdzić- za zniszczenie gniazda groziła kara.

Źródło: „Bocian w kulturze”- Włodzimierz Cichocki

„Bocian w słowiańskich wyobrażeniach ludowych” Aleksander Góra